مقدمه
در درمان زخم، بسیاری از افراد بلافاصله به دنبال «پانسمان مناسب» می‌گردند. اما حقیقت این است که بهترین انتخاب بدون ارزیابی دقیق زخم امکان‌پذیر نیست.
ارزیابی کامل، باید سه بخش اساسی را مدنظر قرار دهد:
- پوست اطراف زخم (Periwound)
- لبه‌های زخم
- بستر زخم (Wound bed)
این ارزیابی نه‌تنها به انتخاب نوع پانسمان کمک می‌کند، بلکه مسیر درمان، پیش‌بینی روند بهبود و تصمیم‌گیری درباره روش‌های کمکی را مشخص می‌سازد.
۱. پوست اطراف زخم (Periwound)
پوست اطراف زخم به‌عنوان «حاشیه محافظ» عمل می‌کند و وضعیت آن به‌شدت بر سرعت بهبود اثر می‌گذارد. سه حالت مهم را باید بررسی کرد:
- سالم: رنگ طبیعی، بدون قرمزی، بدون احساس درد غیرمعمول یا تورم.
- ماسره (Maceration): پوست نرم، خیس و سفید شده؛ نشان‌دهنده تماس طولانی با ترشحات یا رطوبت. خطر تخریب افزایش می‌یابد.
- تخریب یا التهاب: پوسته‌پوسته شدن، ترک، یا علائم عفونت مانند قرمزی و گرمی.
اهمیت: اگر پوست اطراف آسیب ببیند، حتی اگر خود زخم بهبود یابد، خطر گسترش ناحیه آسیب وجود دارد.
۲. لبه‌های زخم
لبه‌ها نقشی کلیدی در بستن زخم دارند. علائم مهم شامل:
- لبه‌های باز و صاف: نشان‌دهنده شرایط بهبود طبیعی.
- لبه‌های جمع شده (Rolled edges): معمولاً به دلیل توقف روند ترمیم یا زخم مزمن دیده می‌شود.
- لبه‌های غیرهمسطح یا برجسته: ممکن است بافت گرانوله بیش‌ازحد یا عوامل مکانیکی ایجاد کرده باشد.
اهمیت: شکل و وضعیت لبه‌ها می‌تواند علامت ادامه یا توقف ترمیم باشد و گاهی به تغییر تکنیک پانسمان یا مداخله جراحی نیاز دارد.
۳. بستر زخم (Wound bed)
بررسی بافت داخل زخم، شاید مهم‌ترین مرحله باشد.
- بافت گرانوله (Granulation tissue): قرمز-صورتی، نشانه روند خوب ترمیم.
- اسلاف (Slough): بافت زرد یا سفید نرم، معمولاً نیاز به دبریدمان دارد تا ترمیم ادامه یابد.
- بافت نکروتیک: سیاه یا قهوه‌ای، بافت مرده که مانع بهبود است و باید برداشته شود.
- عمق زخم: تعیین می‌کند که آیا فقط لایه پوستی آسیب دیده یا ساختارهای عمقی مانند عضله، تاندون یا استخوان درگیرند.
اهمیت: نوع بافت و عمق زخم مستقیماً بر انتخاب پانسمان، نیاز به دبریدمان، و حتی درمان آنتی‌بیوتیکی تأثیر می‌گذارد.
نتیجه‌گیری
انتخاب پانسمان مناسب تنها زمانی ممکن است که یک ارزیابی جامع و دقیق انجام شده باشد. سه ناحیه — پوست اطراف، لبه‌ها، و بستر زخم — باید هر بار بررسی و ثبت شوند. این ارزیابی نه‌تنها درمان فعلی را هدایت می‌کند، بلکه به پیشگیری از عوارض و افزایش سرعت بهبود کمک خواهد کرد.
دیدگاه خود را بنویسید