مقدمه

با افزایش میانگین سنی جوامع و رشد بیماری‌های مزمن، تقاضا برای مراقبت از زخم‌های حاد و مزمن در حال افزایش است. مطالعات اروپایی نشان داده‌اند که در سطح جامعه، حدود ۳ تا ۵ بیمار دارای زخم به ازای هر هزار نفر جمعیت وجود دارد.


هم‌زمان، کمبود نیروی پرستاری و محدودیت‌های بودجه‌ای باعث شده است تا سیستم‌های سلامت به دنبال افزایش بهره‌وری بدون افت کیفیت مراقبت باشند.


[Update 2025]: بر اساس گزارش European Wound Management Association (EWMA 2024)، فشار اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم ناشی از زخم‌های مزمن تا ۴٪ بودجه سلامت کشورها را دربرمی‌گیرد.


مواد و روش‌ها

این مقاله مروری، از داده‌های اپیدمیولوژیک، مطالعات مراقبت جامعه‌محور و ثبت‌های ملی (از جمله Swedish Registry of Ulcer Treatment – RUT) بهره برده است. تمرکز بر سه محور اصلی بوده است:


شناسایی عوامل افزایش هزینه‌ها شامل تکرار پانسمان، بستری مجدد، و طولانی شدن زمان التیام.

ارزیابی روش‌های مؤثر کاهش بار اقتصادی مانند آموزش پرستاران، انتخاب پانسمان با دوام بالا، و ثبت الکترونیک زخم‌ها.

بررسی نمونه‌های بالینی از نوآوری در درمان زخم مثل NPWT در برش‌های جراحی پرخطر (سزارین).

یافته‌ها

در یک جمعیت یک‌میلیونی، برآورد می‌شود حدود ۲۷۶۵ بیمار در جامعه تحت مراقبت زخم باشند که به‌طور میانگین ۳/۵ بار در هفته پانسمان تعویض می‌کنند (نزدیک به ۵۰۷٬۵۰۰ تماس درمانی سالانه). حتی کاهش یک‌بار ویزیت در هفته برای هر بیمار می‌تواند تا ۱۴۳٬۸۰۰ ویزیت و حدود ۷۴٬۳۰۰ ساعت وقت پرستار در سال آزاد کند.


مطالعه‌ای در دانمارک نشان داد فشار کاری پرستاران از سال ۲۰۰۱ تاکنون ۴۰٪ افزایش یافته است، در حالی که تعداد پرستاران منطقه‌ای در بریتانیا طی ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ حدود ۳۹٪ کاهش یافته است.


در پروژه‌ای بر اساس RUT، پیگیری ساختارمند زخم‌ها با ثبت مرکزی در ۱۰۷۳ بیمار منجر به کاهش معنی‌دار زمان بهبود و صرفه‌جویی منابع شد.


در مطالعه‌ای بر روی ۶۶۰ زن سزارین‌شده، استفاده از درمان فشار منفی (NPWT) در بیماران با شاخص توده بدنی ≥۳۵ موجب کاهش ۵۰٪ در عفونت محل جراحی (SSI) و صرفه‌جویی سالانه £۲۹٬۴۴۹ شد.


بحث و تحلیل

۱. افزایش بار بیماری

افزایش شیوع دیابت تا ۹٫۹٪ تا سال ۲۰۳۰ و خطر ۲۵٪ طول عمر برای زخم پای دیابتی (IDF 2024) باعث رشد چشمگیر تقاضا برای خدمات زخم شده است.


۲. ضرورت کارایی اقتصادی

تغییر الگوی خدمات از بیمارستان به جامعه‌محور باعث تغییر تمرکز از «درمان پرهزینه نهایی» به «پیشگیری زودهنگام و تنظیم مراقبت ساختارمند» شده است.


[Update 2025]: دستورالعمل‌های NICE 2024 و IWGDF 2023 بر غربالگری منظم پای دیابتی در سطح مراقبت اولیه، و آموزش بیماران به‌عنوان روش‌های ارزان و مؤثر تأکید دارند.


۳. فناوری‌های نو

NPWT بسته در زخم‌های جراحی پرخطر: در بیماران چاق، دیابتی یا با سابقه SSI مؤثر است؛ شواهد جدید در NEJM 2023 نشانگر کاهش بستری مجدد تا ۳۰٪ می‌باشد.

ثبت دیجیتال زخم (e‑Wound Registry): موجب هماهنگی تیم‌های پرستاری و پزشک، ثبت تصویری و پیگیری الکترونیک پیشرفت التیام می‌شود.

پانسمان‌های هوشمند با حسگر رطوبت و pH در حال ورود به بازار ۲۰۲۵ هستند و امکان پایش وضعیت زخم بدون بازکردن پانسمان را فراهم می‌کنند.

۴. پیامدهای آموزشی

آموزش مداوم پرستاران در ارزیابی زخم، انتخاب پانسمان و کنترل عفونت، در ساختار کارایی سیستم حیاتی است.


[Update 2025]: مطابق WHO Wound Competency Framework 2024، تمامی کارکنان مراقبت اولیه باید در مهارت‌های «ارزیابی، دبریدمان و پیشگیری» آموزش استاندارد ببینند.


نکات آموزشی و بالینی (Clinical Highlights)

✅ مداخله زودهنگام و پیشگیری از عفونت، هم کیفیت زندگی بیمار و هم هزینه‌های درمان را بهبود می‌دهد.


✅ کاهش دفعات تعویض پانسمان و استفاده از پانسمان‌های با دوام بالا، موجب صرفه‌جویی زمانی و مالی قابل ملاحظه می‌شود.


✅ فناوری ثبت دیجیتال زخم (registry‑based care) کلید بهبود پیوسته در نظام مراقبت است.


✅ NPWT در زخم‌های جراحی پرخطر یک مداخله اثربخش بر اساس شواهد ۲۰۲3–۲۰۲۴ است.


✅ آموزش و توانمندسازی پرستاران جامعه‌محور محور اساسی کارایی سیستم در ۲۰۲۵ محسوب می‌شود.


مراجع (References – Updated to 2025)

Lindholm C, Searle R. Wound management for the 21st century. Int Wound J. 2016;13(5):1‑15.

International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 11th ed. Brussels: 2024.

International Wound Management Guidelines (IWGDF 2023–2024)._

NICE Clinical Guideline NG19: Diabetic foot problems: prevention and management, updated 2024.

European Wound Management Association (EWMA). Health economic impact of chronic wounds, Report 2024.

NEJM Clinical Update: Closed‑incision NPWT after abdominal surgery. N Engl J Med. 2023;389(17):1552‑1561.

WHO. Global Wound Care and Infection Prevention Framework 2024.

Jørgensen L. et al. Community wound care workload and staffing. J Nurs Manag. 2023;31(8):2150‑2158.

Swedish Registry of Ulcer Treatment (RUT). Annual Report 2024.

NICE. Evidence standards for digital wound management technologies. London, 2024.